حسابداری پیمانکاری چیست؟
یکی از انواع حسابداری به حسابداری پیمانکاری اطلاق می‌شود. در قرارداد پیمانکاری بین کارفرما و پیمانکار جهت بستن یک پروژه بزرگ قرارداد منعقد می‌شود که دارای چند مرحله می‌باشد.
از این رو قراردادهای پیمانکاری از اهمیت بسیار بالایی برخوردار هستند. زیرا هزینه‌ها و درآمدهای مربوط به این قرارداد باید بعدا کاملاً به طور صحیح محاسبه شود. اگر می‌خواهید از این شاخه از حسابداری آشنایی پیدا کنید و وظایف یک حسابداری پیمانکاری را جویا شوید حتماً تا انتها با ما همراه باشید.
حسابداری پیمانکاری به معنای تعهد و مسئولیت پذیری در مقابل یک پروژه می‌باشد. بنابراین یک قرارداد پیمانکاری و اجرای مفاد آن برای هر کدام از طرفین قرارداد چه پیمانکار و چه کارفرما از اهمیت بالایی برخوردار است. معمولاً فعالیت‌های پیمانکاری در زمینه‌هایی چون عمرانی، صنعت و معدن، ساختمانی، راه و ترابری تاسیسات نفت و گاز و غیره می‌باشد.
با این حساب یکی از مهم‌ترین شاخه‌های علم حسابداری به حسابداری پیمانکاری تعلق دارد. زیرا حسابدار با توجه به این مورد صورت‌های مالی را در پروژه بررسی خواهد کرد. از طرفی برای انتخاب نمودن پیمانکار از روشی به نام مناقصه استفاده خواهد شد. پیمانکار یا شرکت پیمانکاری به فرد یا گروهی گفته می‌شود که اطلاعات و دانش و مهارت بسیار خوبی در این مورد خواهند داشت
همانطور که گفتیم پیمانکاران در زمینه فعالیت‌های گوناگونی کار می‌کنند. به همین خاطر تمام این فعالیت‌ها باید محاسبه شوند. از این رو به یک حسابدار نیاز دارند که این اطلاعات را بررسی و محاسبه کنند که اصطلاحا به آن حسابدار پیمانکاری گفته می‌شود.
حسابدار پیمانکاری بایستی نسبت به قوانین قراردادهای پیمانکاری، قوانین مالیاتی و پیمان‌های ارزی اطلاعات کافی داشته باشد.
ثبت های حسابداری پیمانکاری
همانطور که می‌دانید در حسابداری می‌بایست ثبت حسابداری اسناد صورت بگیرد. از این رو ماهیت بدهکار و بستانکار را در ثبت‌ها خواهیم داشت؛ در حسابداری پیمانکاری نیز این مورد مستثنا نخواهد بود.
بنابراین در ثبت حسابداری پیمانکاری می‌بایست به اطلاعات ثبت آن حساب دسترسی داشته و ماهیت آن را شناخته تا بتوان آن را در دفاتر و همینطور سیستم مالی شرکت ثبت نمود. همانطور که اشاره کردیم هر پیمانکاری برای اینکه بتواند قراردادی را با کارفرما ببندد می‌بایست در مناقصه شرکت کند. بنابراین با شرکت در مناقصه و برنده شدن در مناقصه وارد پروسه کاری پیمان خواهد شد. از این رو حسابداری پیمانکاری می‌بایست مراحل را طبق شروع مناقصه و با شناسایی نوع حساب به ثبت آنها اقدام نماید
نحوه ثبت ثبت هزینه‌ها در حسابداری پیمانکاری
درست است وقتی که با تایید رسیدن صورت وضعیت‌های شرکت می‌توان گفت به درآمد می‌رسیم؛ اما باز هم باید از طرفی هم هزینه پرداخت کنیم. حال ممکن است این هزینه‌ها برای خرید مصالح یا برای دستمزد کارگران و موارد دیگه ی این چنینی در حساب پیمان در زمان تکمیل شدن پیمان صورت بگیرد.
بنابراین هزینه‌ها یک نوع حساب موقت محسوب می‌شوند و ماهیت بدهکار دارند. بنابراین با هزینه کردن در پروژه می‌توان آن را در قسمت بدهکار ثبت نمود.
انواع قراردادهای حسابداری پیمانکاری چیست؟
از انواع قراردادهای حسابداری پیمانکاری می توان به موارد زیر اشاره کرد:
قرارداد مدیریتی، قرارداد ساخت و توسعه، قرارداد مدیریت پروژه، قرارداد دائمی، قرارداد سنجشی، قرارداد طراحی و ساخت، قرارداد بر حسب فهرست بها، قرارداد بر حسب برنامه‌ریزی پیشرفت کار، قرارداد امانی، قرارداد بر حسب قیمت ثابت و یا کلی.
قرارداد تامین مالی، قرارداد پیمانکاری ساخت و انتقال، قرارداد پیمانکاری ساخت تملک بهره‌برداری و انتقال ، قرارداد پیمانکاری احداث اجاره و انتقال، قرارداد پیمانکاری نوین مهندسی و…
البته تمامی قراردادهای پیمانکاری هر کدام دارای ارکان مخصوص به خود می باشند که رعایت کردن این ارکان نیز کاملاً ضروری و لازم است. یکی از ارکان مهم تمامی قراردادهای پیمانکاری به تعیین نمودن پیمانکار و کارفرما اشاره دارد. همینطور رابطه بین آن دو چگونه باشد و ماهیت و کاربری آنها کاملاً مشخص می شود. وظایف هر کدام از طرفین قرارداد به صورت مکتوب و مفصل در هر کدام از قراردادهای پیمانکاری باید قید شود. ضمانت‌های پیمانکار برای کارفرما به صورت کامل نیز ذکر می شود.
بنابراین هر کدام از قراردادهای حسابداری پیمانکاری در جهت پیشبرد و توافق طرفین و با هدف سرعت بخشیدن به پروژه تنظیم خواهند شد. از طرفی هم برای جلوگیری نمودن از ضررهای احتمالی برای هر دو طرف قرارداد با ذکر جزئیات ارائه خواهد شد. به همین خاطر است که در قراردادهای پیمانکاری تمامی خواسته‌ها و نیازهای دو طرف قرارداد کاملاً مکتوب و ذکر می‌شود تا پروژه به بهترین حالت ممکن پیش برود.
روش‌های حسابداری پیمانکاری
با توجه به حسابداری پیمانکاری می‌توان گفت که دو روش برای این کار وجود دارد که پیمانکاران با توجه به شرایط پروژه از یکی از آنها استفاده خواهند کرد.
روش اول
حسابداری پیمانکاری بر اساس درصد پیشرفت کار: در این نوع روش درآمد و سود ناخالص پیمان با توجه به پیشبرد عملیات صورت می‌گیرد. به همین خاطر در هر دوره مالی سود ناخالص پروژه با توجه به مخارج و صورت وضعیت‌هایی که در طول دوره پیمان تایید شده بررسی و شناسایی خواهند شد.
اما اگر درصد پیشرفت کار در این نوع روش مبنا بر محاسبات سود و زیان باشد؛ وظیفه حسابدار این است که سود و زیان را در طول پروژه و در هر مرحله طبق پیشرفت کار محاسبه نماید. در این نوع روش سود ناخالص نهایی با توجه به هزینه‌هایی که در پروژه صورت گرفته محاسبه و اعلام خواهد شد.
روش دوم
حسابداری پیمانکاری را می‌توان بر مبنای کار تکمیل شده در نظر گرفت. پس با توجه به این نوع روش به راحتی می‌توان محاسبات سود و زیان را بعد از تکمیل شدن پروژه انجام داد. می‌توان بعد از اینکه بخش قابل توجهی از پروژه اتمام شد نیز سود و زیان را محاسبه کرد. یکی از مزایای این روش این است که به راحتی می‌توان محاسبات را بر اساس مدارکی که موجود است بررسی نمود. یعنی اینکه نیازی به پیش‌بینی کردن هزینه‌های احتمالی که در پروژه وجود داشته نخواهد بود. البته قابل ذکر است که حتی ممکن است در روش اول سودهایی را در نظر بگیریم که اصلاً آن سود به دست نیاد. ولی در این روش این خطر کاملاً کاهش خواهد یافت. البته در کنار مزایای این روش یک معایبی را هم شامل می‌شود آن هم اینکه به صورت یکجا سود خالص نهایی پیمان محاسبه خواهد شد که همین مورد موجب می شود بار مالیاتی زیادی بر پیمانکار به همراه داشته باشد.
ارکان اصلی و اصطلاحات حسابداری پیمانکاری
کارفرما به شخص حقوقی و حقیقی گفته می‌شود که توانایی تامین نمودن منابع مالی و اجرا کردن پروژه را دارد.
پیمانکار نیز به شخص حقوقی و حقیقی گفته می‌شود که به طور کلی مسئول اجرا نمودن عملیاتی که در پیمان ذکر شده را بر عهده دارد و به عنوان طرف دوم قرارداد تلقی می شود.
